ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 31 |
اورایست گالوا (به فرانسوی: Évariste Galois) (۲۵ اکتبر ۱۸۱۱– ۳۱ مه ۱۸۳۲) ریاضیدان و انقلابیفرانسوی بود. گالوا از پیشگامان مطالعه ی نظریه گروهها است؛ و با کارهای او بود که نقطه عطفی در جبر ایجاد شد و محاسبات اهمیت خود را از دست دادند و به جای آنها مفاهیم و ساختارهایی همانندگروه حلقه و میدان اهمیت پیدا کردند. از دستاوردهای مهم نظریه گالوا حل چند مسألهٔ مشهور بود که از زمانهای دور مطرح بودند. یکی از آنها اثبات این مطلب است که حل جبری کلی (به کمک رادیکالها) برای چندجمله ایهای درجه ۵ و بالاتر وجود ندارد. همینطور مسئلههای کهن تثلیث زاویه و تربیع دایره نیز با کمک نظریات گالوا حل شدند (حل ناپذیریشان ثابت شد).
گالوا در تاریخ ۲۸ اکتبر ۱۸۱۱ م. در پاریس متولد شد. در ۱۴ یا ۱۵ سالگی به جای انجام دادن تکالیف عادی دبیرستان اوقات خود را صرف مطالعه در هندسه لژاندر و آثار بزرگ لاگرانژ و اکتشافات آبلمینمود. وی پس از عدم موفقیت در امتحان ورودی مدرسه پلی تکنیک و همچنین رانده شدن از دانشسرای عالی و مخصوصاً به سبب آشنا نبودن با دانشمندان مشهور وارد مبارزات سیاسی شد او جمهوری خواهی تندرو بود و عقیده داشت:
""من برای دانشمند شدن چیزی کم دارم و بنابراین قلب من آرزویی دارد که مغز من قادر به انجام دادن آن نیست.""
گالوا پس از چند ماه زندانی شدن آزاد شد؛ ولی درحالی که فقط چند روز بیش از بیست سال و هفت ماه داشت در یک دوئل به خاطرعشق به یک به نام استفانی.د(stephanie D) دختر ازناحیه شکم مجروح شد و بعد از چندروزدرگذشت. برخی بر این عقیدهاند که دشمنان سیاسی گالوا به وسیلهٔ آن زن او را به دام انداختند و در نهایت مسألهٔ شرافت را بهانه کردند و گالوا را به دوئلی کشاندند که نتیجهاش از پیش مشخص بوددر شب دوئل، او نامهی معروف خود را به دوستش آگوسته شوالیه (Aguste Chevalier) نوشت و کشفیات خود را در این نامه خلاصه کرد که بعدها توسّط شوالیه در "روو انسیکوپدیکی (Revue Encyclopedique)" به چاپ رسید. در این نامه، او ارتباط بین گروهها و معادلات چندجملهای ها را مطرح کرده و بیان میکند که معادلهای به وسیله رادیکالها قابل حل است که گروه آن حلپذیر باشد. او هم چنین ایدههای زیاد دیگری در مورد توابع بیضوی و انتگرالگیری از توابع جبری و خیلی چیزهای دیگر را مطرح کرد که به لحاظ پیچیدگی و رمزی بودن، استنباطشان بسیار مشکل است. این نوشته از بسیاری جهات، سند تأثّرانگیزی که با خطّ بد و درهموبرهم در حاشیهی آن نوشتهشدهاست:
"من وقت ندارم."
گالوابعد ازمرگ باممانعت کشیشان کلیسا ازبرگزاری مراسم مذهبی تدفین درگورستانی عمومی وبی صدا به خاک سپرده شد.هم اکنون استدلالها ومعادلات وی ان هم باان سن کم دران زمان برای بسیاری از تئورسین ها قابل توجیه نیس !!!!!